የጤና ኤክስቴንሽን ፕሮግራም እና የመጀመሪያ ደረጃ ጤና እንክብካቤ ዳይሬክቶሬት

በፌዴራል ጤና ጥበቃ ሚኒስቴር በፕሮግራሙ ክንፍ ስር ከሚገኙት ዳይሬክቶሬቶች መካከል የጤና ኤክስቴንሽን ፕሮግራም እና የመጀመሪያ ደረጃ ጤና እንክብካቤ ዳይሬክቶሬት አንዱ ነው። የዳይሬክቶሬቱ ዋና ሚናዎች እና ኃላፊነቶች አስፈላጊ መመሪያዎችን እና ስትራቴጂዎችን በማዘጋጀት እንዲሁም ለሁሉም የኢትዮጵያ ክልሎች አስፈላጊውን ድጋፍ በመስጠት የመጀመሪያ ደረጃ የጤና እንክብካቤ እንቅስቃሴዎችን በመደገፍ እና በመከታተል ሁለንተናዊ የጤና ሽፋን ዕውን ማድረግ ነው።

ዳይሬክቶሬቱ በሰሩ 3 የጉዳይ ቡድኖች አሉት፤ እነሱም የጤና ኤክስቴንሽን ፕሮግራም እና የመጀመሪያ ደረጃ የጤና እንክብካቤ ጉዳይ ቡድን ፣ የጤና ትምህርት እና ማስተዋወቂያ ጉዳይ ቡድን እንዲሁም የጤና ማዕከል ተሃድሶ ጉዳይ ቡድን ናቸው። የእያንዳንዱ ጉዳይ ቡድን ሚናዎች እና ኃላፊነቶች እንዲሁም ፕሮግራሞች፣ ፕሮጄክቶችና ተነሳሽነቶች ከዚህ በታች ተብራርተዋል።

1. የጤና ኤክስቴንሽን ፕሮግራም እና የመጀመሪያ ደረጃ የጤና እንክብካቤ ቡድን

ፕሮግራሞች ፣ ፕሮጄክቶች እና ተነሳሽነቶች

• የጤና ኤክስቴንሽን ፕሮግራም ማሻሻያ ፍኖተ ካርታ
• የወረዳ ትራንስፎርሜሽን አጀንዳ
• የትምህርት ቤት ጤና ፕሮግራም
• የማህበረሰብ ተሳትፎ እና የማጎልበት ፕሮግራም
• የከተማ የመጀመሪያ ደረጃ የጤና እንክብካቤ ማሻሻያዎች

ሚናዎች እና ኃላፊነቶች

• የጤና ኤክስቴንሽን ፕሮግራም ማሻሻያ ትግበራን መንደፍና መከታተል
• የትምህርት ቤት ጤና መርሃ ግብር ትግበራን መንደፍና መከታተል
• የማህበረሰብ ተሳትፎ እና ማጎልበት ፕሮግራምን መንደፍ፣ መተግበርና መከታተል
• የከተማ የመጀመሪያ ደረጃ የጤና እንክብካቤ ማሻሻያዎችን መንደፍ፣ መተግበር እና መከታተል
• የወረዳ ትራንስፎርሜሽን አጀንዳን መንደፍ፣ መተግበር እና መከታተል
• የመጀመሪያ ደረጃ የጤና እንክብካቤ ፕሮግራሞች ትግበራ ላይ ክልሎችን መደገፍ

2. የጤና ማስተዋወቂያ እና የጤና ትምህርት ጉዳይ ጉዳይ ቡድን

ፕሮግራሞች ፣ ፕሮጄክቶች እና ተነሳሽነቶች

• የጤና ማስተዋወቂያ ብሔራዊ ስትራቴጂ
• የህዝብ ጤና የድንገተኛ ጊዜ ግንኙነት
• SBCC የጥራት ማረጋገጫ
• ፋሲሊቲ ተኮር የጤና ማስተዋወቅ
• የቤተሰብ ጤና መምሪያ

ሚናዎች እና ኃላፊነቶች

• በጤና ማስተዋወቅ እና በጤና ትምህርት ላይ መረጃን ማደራጀት፣ መተንተንና መተግበር
• የጤና ማስተዋወቅ እና የጤና ትምህርት እንቅስቃሴዎችን ማቀድ
• ሳይንሳዊ መንገድ በመከተል፣ የፕሮግራሙን ጥንካሬዎች፣ ድክመቶች፣ ጥቅሞችና ጉዳቶች በመተንተን፣ ተጋላጭ የሆኑ የማህበረሰብ ቡድኖችንና ባለድርሻ አካላትን በመለየት፣ (የመጀመሪያ ፣ ሁለተኛ እና ሦስተኛ ደረጃ የዒላማ ታዳሚ)፣ የግምገማና ጣልቃ ገብነት ዕቅድ በመለየት የባህሪ እና የባህሪ ያልሆኑ የጤና ችግሮች መንስኤዎችን መለየት
• በግምገማው ውጤት ላይ የተመሠረተ የጤና ማስተዋወቂያ እና የጤና ትምህርት ፕሮግራም ስትራቴጂን መንደፍ፣ መተግበር እና መከታተል።
• ዕቅዱን ለመተግበር አስፈላጊውን ሎጂስቲክስ መሰብሰብ
• ተሟጋችነት ፣ የማህበረሰብ ንቅናቄ እና ማዘጋጀት ፣ መሞከር ፣ ማሰራጨት ፣ መከታተል እና መገምገም እና የጤና መልዕክቶች በህትመት ፣ በድምጽ እና በድምጽ-ቪዥዋል።
• ድንገተኛ ወረርሽኝን በተመለከተ ከሚመለከታቸው የጤና ባለሙያዎች ጋር በመተባበር የቅድመ ጥንቃቄ፣ ቁጥጥርና መከላከያ እንቅስቃሴዎችን ማካሄድ
• የጤና ማስተዋወቂያ እና የጤና ትምህርት ፕሮግራም እንቅስቃሴዎችን መተግበር
• የማህበራዊ ባህሪ ግንኙነትን፣ የማህበረሰብ ንቅናቄ እና የማስተዋወቅ ሥራን መተግበር
• የምርምር እንቅስቃሴዎችን ማካሄድ
• አዳዲስ ቴክኖሎጂዎችን ዲዛይን ማድረግ / መፍጠር
• ምርጥ ልምዶችን ማጠናቀር እና ማስፋፋት
• የጤና ማስተዋወቂያ እና የጤና ትምህርት ሴሚናሮችን ፣ አውደ ጥናቶችን እና ሌሎች ተመሳሳይ መድረኮችን ማደራጀትና ማካሄድ
• ክትትል እና ስልጠና መስጠት
• ለሙያ ማሰልጠኛ ተቋም እና ለዩኒቨርሲቲዎች የጤና ማስተዋወቂያ እና የጤና ትምህርት እንቅስቃሴዎችን መደገፍ
• ከሚመለከታቸው ዳይሬክቶሬቶች እና ከተለያዩ አጋሮች ጋር በመተባበር የተለያዩ የጤና ቀናትን ማክበር
• በጤና ማስተዋወቂያ እና በጤና ትምህርት አፈፃፀም ላይ ደጋፊ ክትትል፣ ምክርና ግብረመልስ ማካሄድ

3. የጤና ማዕከል ተሃድሶ ጉዳይ ቡድን

ፕሮግራሞች ፣ ፕሮጄክቶች እና ተነሳሽነት

• የኢትዮጵያ ጤና ማዕከል የተሃድሶ ትግበራ መመሪያ (EHCRIG)
• የኢትዮጵያ የመጀመሪያ ደረጃ የጤና እንክብካቤ ክሊኒካል መመሪያ (EPHCG)- የኢትዮጵያ የመጀመሪያ ደረጃ የጤና እንክብካቤ ጥራት ህብረት (EPAQ)
• ንፁህ እና ደህንነቱ የተጠበቀ የጤና ተቋም/በጤና ማዕከላት ውስጥ የኢንፌክሽን መከላከል እና ቁጥጥር (CASH/IPC)-
• በመጀመሪያ ደረጃ የጤና እንክብካቤ አገልግሎቶች ውስጥ የጥራት መሻሻል
• በመጀመሪያ ደረጃ የጤና እንክብካቤ አገልግሎቶች ውስጥ ክሊኒካዊ የግንኙነት ክህሎቶች

ሚና እና ኃላፊነቶች

• ከቅርብ ክትትል ስርዓት የጤና ማእከል ማሻሻያ ትግበራን ማሻሻል እና ማስቀጠል
• የኢትዮጵያ የመጀመሪያ ደረጃ ጤና እንክብካቤ የጥራት አሊያንስ  (EPAQ) ትግበራን ማጠናከርና ማሻሻል እንዲሁም የቅርብ ክትትል ማካሄድ
• በቅርብ ክትትል እና በተሻሻለ የዳሽቦርድ ሪፖርት ማድረጊያ መሣሪያ አማካኝነት የመጀመሪያ ደረጃ የጤና እንክብካቤ ክሊኒካዊ መመሪያ ትግበራን ማጠናከር
• ከክሊኒካል አገልግሎት እና የንፅህና/የአካባቢ ጤና ዳይሬክቶሬት ትብብር ጋር በጤና ማዕከላት ንፁህ እና ደህንነቱ የተጠበቀ የጤና ተቋም/የኢንፌክሽን መከላከል እና ቁጥጥር (CASH/IPC) ትግበራን ማሻሻል
• ከጤና አገልግሎት ጥራት ዳይሬክቶሬት ጋር በመተባበር በጤና ማዕከላት ውስጥ የመጀመሪያ ደረጃ የጤና አገልግሎት ጥራት ማሻሻልን መተግበር እና መከታተል
• ከጤና አገልግሎት ጥራት ዳይሬክቶሬት ጋር በመተባበር የጤና ማዕከላት የመጀመሪያ ደረጃ የጤና እንክብካቤ አገልግሎቶች ውስጥ የክሊኒካል ግንኙነት ክህሎቶችን መተግበር እና መከታተል